Joseph Hirsch Dünner, de rebelse opperrabbijn

Joseph Hirsch Dünner, de rebelse opperrabbijn beschrijft leven en nalatenschap van een van de meest markante opperrabbijnen uit de vooroorlogse Nederlandse geschiedenis. Dat de in 1833 in Krakau geboren Dünner zou uitgroeien tot boegbeeld van Joods Amsterdam, was best verrassend. Hij heeft een groot stempel gedrukt op de identiteit van de Amsterdamse Asjkenazische gemeente. Hij wilde niet alleen de klassieke Talmoedgeleerde zijn, maar ook een moderne wetenschapper. Zijn Pools-Joodse kennis en zijn Duits-Joodse wetenschappelijke benadering maakten hem tot een unieke persoonlijkheid. Meer dan wie ook omarmde hij de Nederlandse identiteit en wilde hij zijn leerlingen en zijn gemeenteleden vormen tot zelfbewuste Joodse burgers, die voluit deelnamen aan de Nederlandse samenleving.

Jaap Colthof, telg van een familie met diepe wortels in het Amsterdamse Jodendom – hij schreef eerder Van moordenaar tot rabbi, een studie over Joods Amsterdam van rond 1800 –, heeft besloten de herinnering aan Dünner weer af te stoffen. Dat is een welkom initiatief. Zijn rijk geïllustreerde biografie van Dünner zal velen helpen om modern Joods Amsterdam beter te begrijpen.

Inmiddels is het al meer dan honderd jaar geleden dat Dünner op Muiderberg ter aarde werd besteld. Zijn naam is velen niet meer bekend. Colthof geeft Dünner weer terug aan de Nederlandse Joden en hun nazaten verspreid over de hele wereld. Dat doet hij op een betrokken en deskundige wijze, hij voert de lezer in in het leven van Dünner en weegt kritisch diens verdiensten en tekortkomingen. Dünner komen we daarbij tegen als mens, als geleerde, als rabbijn – en als program. Zonder de rol van Dünner is de Amsterdams-Joodse ontwikkeling vanaf de tweede helft van de negentiende eeuw moeilijk te duiden.

ontleend aan het voorwoord van professor Bart Wallet