Had het anders gekund? De dramatische ondergang van dokter Sally, de tweelingbroer van Loe de Jong

Loe de Jong, de belangrijkste chroniqueur van de Nederlandse geschiedenis tijdens de Tweede Wereldoorlog, bracht de oorlog in Londen door in relatieve luxe als onderdeel van de entourage van de Nederlandse koningin en haar regering in ballingschap. Loe had echter een tweelingbroer, Sally. En terwijl Loe in relatieve luxe leefde, belandde Sally in Westerbork. Hij ondernam vluchtpogingen tot in Zwitserland, maar werd teruggestuurd en eindigde in nazi-kampen, waaronder Auschwitz. Dit boek vertelt het verhaal van die andere De Jong, die uiteindelijk in de hel van de nazi-kampen aan zijn ontberingen is bezweken.

Deze uitzonderlijke geschiedenis werd opgetekend door Abel de Jong, de zoon van Sally, die, net als zijn broer Daan, in de onderduik de Holocaust heeft overleefd. Jarenlang deed Abel onderzoek naar de oorlogservaringen van zijn vader: hij sprak met ooggetuigen, raadpleegde archieven en putte uit unieke nagelaten stukken.

Vanaf oktober 1942 was Sally kamparts in Westerbork. Ondertussen verbleef zijn vrouw Liesje, samen met hun zoontjes Abel en Daan, in Amsterdam. De uitvoerige correspondentie die zij in die periode voerden is bewaard gebleven en deels in dit boek afgedrukt. Tussen twee vluchtpogingen door, pogingen om in gebied te komen dat niet door de Duitsers was bezet, schreef Sally een imposant verslag van al hetgeen hij wist van de Jodenvervolging in Nederland en de situatie in Westerbork. Het verslag is naar Londen gesmokkeld en kopieën werden onder alle kopstukken verspreid. Het maakte grote indruk, aldus Loe de Jong: ‘[Het is] een van de schranderste en meest principiële rapporten over de Jodenvervolging in Nederland die ik [in Londen] onder ogen kreeg.’ Het verslag is integraal in deze publicatie opgenomen. De titel van dit boek, Had het anders gekund?, is ontleend aan een hoofdstuktitel uit dat verslag.

Naast dat de lezer veel te weten komt over het lot van de vervolgde Joden, in Westerbork en andere kampen, biedt het boek ook een uniek perspectief op de oom van de auteur, de vermaarde Loe de Jong. Abel is bijzonder kritisch op zijn oom en geeft een boeiende schets van deze chroniqueur van Nederland tijdens WOII.

Het boek is voorzien van diverse illustraties, zowel documenten als historische foto’s, waarvan veel in kleur.

Titel: Had het anders gekund? De dramatische ondergang van dokter Sally, de tweelingbroer van Loe de Jong
Auteur: Abel de Jong
ISBN: 978 90 490 2618 9
Formaat: 13,5 x 21 cm (paperback)
Omvang: 280 p..+ 16 p. fotokatern
Verschijningsdatum: 26 oktober 2019
Prijs: 20 euro (incl. 9% BTW)